هوش کلامی چیست و چگونه می‌توان آن را تقویت کرد؟

هوش کلامی(Linguistic Intelligence)  یکی از هوش‌های چندگانه‌ی گاردنر است که میان عموم مردم از محبوبیت بالایی برخوردار است. شناسایی انواع مختلفی از هوش‌‌ها، یکی از راه‌های کشف استعداد و توانمندی‌هایمان است. هر انسانی تمایل دارد که بتواند خوب صحبت کند و خوب بنویسد. اغلب، هوش کلامی با فن بیان به اشتباه یکسان در نظر گرفته می‌شود، حال آنکه این دو با یکدیگر متفاوتند. در این مقاله ابتدا می‌خوانید که هوش کلامی چیست و چه قلمروهایی دارد و سپس راهکارهای بسیار مفید و مؤثری برای تقویت آن، ذکر می‌شود.

این مقاله 7 دقیقه از زمان شما را به خود اختصاص می‌دهد و بعد از خواندن آن می‌توانید با هوش کلامی-زبانی آشنا شوید و قلمروهای آن را بشناسید. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.

(همچنین بخوانید: استعداد چیست؟ آیا همه انسان ها با استعداداند؟)

هوش کلامی چیست؟

هوش کلامی، توانایی به کارگیری کلمات و واژه‌ها در انتقال مفاهیم و ارتباط با دیگران است. استفاده‌ی درست و مناسب از کلمات، واژه‌ها و زبان در صحبت کردن یا نوشتن، ارتباط معناداری با هوش کلامی-زبانی دارد.

تفاوت هوش کلامی با فن بیان در چیست؟

فن بیان در تعریف ساده به این معناست که، فرد برای بالا بردن تأثیر کلامش از اصول و قواعدی استفاده کند و مفاهیم سریعتر منتقل شود.

برای داشتن یک فن بیان قدرتمند، رعایت قواعدی مانند؛ تلفظ درست و صحیح کلمات، آهنگین کردن کلام، داشتن لحن مناسب، استفاده بجا از مکث‌ها و تاکیدها، حذف تکه کلام ها، افزایش و کاهش سرعت کلام، کنترل تنفس، برقراری ارتباط چشمی، از بین بردن لرزش صدا و کنترل آن و… بسیار اهمیت دارد.

اما، هوش کلامی یعنی؛ چگونگی استفاده‌ی بهتر از کلام برای انتقال بهتر مفاهیم در شرایط مختلف.

برای داشتن هوش کلامی قدرتمند باید دایره واژگان قدرتمندی را داشته باشیم تا بتوانیم تحت هر شرایط از عبارت و کلمات مناسبی استفاده کنیم. اما حال سؤال اینجاست که چرا با وجود در دسترس بودن کلمات و عبارات مختلف، بسیاری از افراد از هوش کلامی قدرتمندی برخوردار نیستند؟

برای پاسخگویی به این سوال باید بگویم که استفاده از این کلمات و عبارات در شرایط مختلف بر عهده‌ی فرد است. این هنر خود شخص است که از دایره‌ی واژگان خود بهره گیرد و در راستای زیباتر کردن کلام و روان‌تر کردن سخنانش از آن‌ها استفاده کند. تا زمانی که شخص نداند در چه موقعیتی، باید از چه کلمه‌ای استفاده کند، یعنی در هوش کلامی خود ضعف دارد و نواقص را باید رفع کند.

قلمروهای هوش کلامی کدامند؟

طبق نظریه هوارد گاردنر هوش کلامی-زبانی در چهار قلمرو بروز و ظهور پیدا می‌کند:

1- معناشناسی

بدون شک مهمترین عامل در به کارگیری کلمات دانستن معنای صحیح آن‌هاست. هر واژه یک معنای اصلی و مستقل دارد. معنای اصلی هر واژه همان معناییست که به محض شنیدن آن کلمه در ذهن ما نقش می‌بندد.

2- آواشناسی

هرکلمه آوای مخصوص به خودش را دارد. وقتی کلمات در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، آوا و موسیقی همراهشان نیز بر یکدیگر اثر می‌گذارد. گاردنر همواره از شاعران به عنوان نماد هوش کلامی-زبانی یاد می‌کند. وقتی شاعری شعر کلاسیک یا نو می‌سراید، باید تسلطی کامل بر آوا و موسیقی کلمات و واژه‌ها داشته باشد، چرا که کوچکترین ناهماهنگی در آوای کلمات و قافیه‌ها، از تأثیر شعر می‌کاهد. به شعر زیر دقت کنید، که سهراب سپهری در این شعر نو، چه زیبا از آوای کلمات برای انتقال یک مفهوم زیبا بهره می‌برد:

چه کسی می داند که تو در پیله تنهایی خود تنهایی

چه کسی می داند که تو در حسرت یک روزنه در فردایی

پیله ات را بگشا

تو به اندازه پروانه شدن زیبایی

3- شناخت قواعد و دستور زبان

به احتمال زیاد؛ به محض دیدن این تیتر؛ ذهنتان شما را به سمت کلماتی مانند فعل، فاعل، نهاد، گزاره و … برد. اما هوارد گاردنر به جای قواعد نگارشی، تاکید بیشتری بر نحوه‌ی جمله سازی دارد. اینکه برای بیان منظور خود، چه کلماتی را با چه ترتیبی با هم ترکیب کنید، به نظر می‌رسد این کار، خود نوعی هوشمندیست. برای انتقال یک مفهوم، می‌توان از چندین جمله متفاوت استفاده کرد که بدیهی‌ست بعضی از این جملات برای انتقال مفاهیم مد نظرمان مؤثرتر و کارآمدترند.

4- کاربرد زبان و واژه‌ها

درمورد اول نیز به این مطلب اشاره شد که هر کلمه یک معنای اصلی و مستقل دارد که در بطن کلمه نهفته است. اما توجه به این نکته نیز ضروریست که اکثر کلمات چند معنی مختلف دارند که باعث می‌شود از هر کلمه بتوان در حوزه‌های مختلف زبانی بهره برد. هرچقدر درک عمیق‌تر و جامع تری از معانی یک کلمه داشته باشیم، در استفاده صحیح و به جا از آن کلمه، موفق‌تر عمل خواهیم کرد. اگر بخواهیم مثالی ساده و ملموس بزنیم؛ به کلمه‌ی دوش در جملات زیر توجه کنید:

– دوش دیدم که ملایک در میخانه زدند …

– بپر روی دوشم!

–  دوش حمام مشکل پیدا کرده میشه تعمیرش کنی؟

ممکن است در شعری این کلمه را بخوانیم و به معنای دیشب باشد، ممکن است از آن در مکالمات روزمره به معنای شانه استفاده کنیم یا منظورمان دوش حمام باشد. یا برای درک بیشتر میتوان به  کلمه‌ ریش اشاره کرد که هم به معنای موی صورت است و هم به معنای زخم.

افراد دارای هوش کلامی بالا چه ویژگی هایی دارند؟

در این قسمت به این موضوع می‌پردازیم که افرادی که هوش کلامی بالا دارند چه ویژگی‌های بارزی در آن‌ها به چشم می‌خورد؟

1- شنونده‌ی خوبی هستند

افراد با هوش کلامی بالا خوب حرف می‌زنند، اما بهتر از آن خوب گوش می‌دهند. آن‌ها وقتی که در حال صحبت با دیگران هستند، از طرز بیان، حالت چهره و لحن طرف مقابل به خوبی منظور او را درک می‌کنند و در پاسخ از بهترین جملات و واژه‌ها بهره می‌برند.

2- عاشق حرف زدن و مطالعه هستند

ابزار انسان‌های با هوش کلامی-زبانی بالا، کلمات و واژه‌ها هستند. بنابراین این افراد مطالعه‌ی کتاب‌های مختلف و حرف زدن را بسیار دوست دارند. آن‌ها از هر موقعیتی بهره می‌برند تا با دیگران صحبت کنند و ارتباط برقرار کنند. آن‌ها از حرف زدن لذت زیادی می‌برند و در هر جمعی مشتاقند در بحث شرکت کنند.

(همچنین بخوانید: تندخوانی کتاب های الکترونیکی)

3- دارای گنجینه لغات گسترده می‌باشند

داشتن دایره‌ی لغات بالا یکی از مشخصه‌های هوش کلامی-زبانی است. افراد دارای این هوش، برای هر کلمه چند جایگزین عالی در آستین دارند و در مواقع مناسب از کلمه جایگزین بهره می‌برند تا کلام یا نوشته‌شان تکراری نشود و قدرت نفوذ بیشتری داشته باشد.

4- نویسندگانی ماهر هستند

نوشتن یکی از بهترین راه‌های تقویت هوش کلامی است. نویسنده زمانی می‌تواند به صورت واضح و قابل فهم مطالبی را به مخاطب انتقال دهد که از واژگان و عبارات درست استفاده کند. یک نویسنده خوب باید با استفاده از تکنیک‌هایی نظیر انتخاب کلمات و اصطلاحات مناسب، استفاده از تصاویر، استفاده از جملات کوتاه و … هر موضوع پیچیده‌ای را برای خواننده به صورت ساده بیان کند. بدین ترتیب داشتن هوش کلامی بالا برای نویسندگان بسیار حائز اهمیت است.

5- بسیار روان و تأثیرگذار صحبت می‌کنند

آیا تا به حال در یک جمع تحت تأثیر سخنان کسی قرار گرفته‌اید؟ فردی که از هوش کلامی بالایی برخوردار است آنقدر زیبا و دلنشین جملات را در کنار هم قرار می‌دهد و صحبت می‌کند که با تمام وجود از سخنانش لذت خواهید برد.

این افراد هنگام صحبت یا سخنرانی، به قدری از کلمات درست و به جا استفاده می‌کنند که تأثیر کلامشان بر دیگران دوچندان شده و بر دیگران اثر مثبت می‌گذارند و باعث ایجاد انگیزه و انرژی در آنان می‌شوند.

6- توانایی بالایی در متقاعد سازی افراد دارند

داشتن مهارت‌های کلامی، این توانمندی را در فرد ایجاد می‌کند که در موقعیت‌ها و شرایط مختلف  دیگران را متقاعد کند. افرادی که هوش کلامی بالایی دارند، قادر هستند در مواقع اضطراری ، کلمات و مفاهیم مختلف را به خوبی در کنار هم بیاورند و به شکلی آن را بیان کنند که در ذهن مخاطب نفوذ کرده و بر او تأثیر بگذارد.

مشاغل مناسب برای افراد با هوش کلامی بالا

اینکه بر اساس یک هوش غالب، برای فردی شغل توصیه شود کار غلطی‌ست. مشاغل شکل‌های بسیار متفاوت و متنوعی دارند و در دنیای امروز شاهد این هستیم که مشاغل جدیدی با سرعت بسیار زیادی بوجود می‌آیند و مشاغلی نیز از بین می‌روند.

اما به طور کلی، می‌توان گفت افراد با هوش کلامی بالا در فعالیت‌هایی مانند مترجمی، مشاوره، نویسندگی، معلمی، سخنرانی، بازیگری، گویندگی و … می‌توانند موفق عمل کنند.

راه‌های تقویت هوش کلامی چیست؟

احتمالاً تا اینجا این سؤال برایتان پیش آمده که آیا می‌توان هوش کلامی را تقویت کرد؟ باید گفت بله! گاردنر معتقد است که هوش هر دو جنبه‌ی وراثتی و اکتسابی را داراست و هر انسانی می‌تواند تا حدی هوش خود را پرورش دهد. ما در ادامه مقاله 8 راهکار موثر برای تقویت هوش کلامی را با شما در میان می‌گذاریم:

1- مطالعه، مطالعه، و باز هم مطالعه

به هیچ عنوان نمی‌شود از نقش تعیین‌کننده‌ی مطالعه در افزایش هوش کلامی چشم‌پوشی کرد. مطالعه موجب می‌شود که ساختارهای زبانی در ذهن شما شکل بگیرند و دایره‌ی واژگان شما به شکل مؤثری افزایش یابد. هرچقدر بیشتر کتاب بخوانید، می‌توانید بهتر از کلمات بهره‌مند شوید.

2- استفاده از کلمات جدید در محاوره یا نوشتن

گاهی اوقات ما در هنگام تماشای تلویزیون، صحبت با دیگری و یا مطالعه کتاب به یک کلمه جدید برمی‌خوریم. حال ممکن است معنی این کلمه را هم بدانیم اما تا به حال از آن استفاده نکرده باشیم. گاهی نیز کلمه برای ما کاملاً جدید است و هیچ چیزی در مورد آن نمی‌دانیم. مثلا ممکن است مدیرمان در صحبتش بگوید: ” افزایش حقوق کارکنان مستلزم این است که بتوانیم فروش‌مان را …” و ما هنگام شنیدن این جمله متوجه شویم که کلمه مستلزم را می‌دانستیم اما هیچگاه از آن استفاده نکرده‌ایم. یک روش عالی برای تقویت هوش کلامی-زبانی این است که این کلمات جدید را بنویسیم و از آن‌ها به تدریج در مکالمات روزانه یا نوشته‌هایمان استفاده کنیم.

3- شعر بنویسید

شعرا سردرمدار هوش کلامی‌اند. اگر بتوانید خودتان را ملزم کنید که شعر بنویسید، گام فوق‌العاده موثری برای افزایش هوش کلامی-زبانی خود برداشته‌اید. برای کسی که به شما نزدیک است و احتمالاً در صورت ضعیف بودن شعرتان، شمارا تمسخر نمی‌کند، شعرهایتان را بخوانید و از او بخواهید برای بهتر شدن شعرتان نظر دهد.

4- تندگویی

یکی از بهترین راهکارها برای تقویت هوش کلامی؛ صحبت کردن با سرعت بالا و یا اصطلاحاً تندگویی است. از همین امروز سعی کنید موضوعی را انتخاب کرده و حداقل سه دقیقه در مورد آن صحبت کنید. حواستان باشد که هدف بالا بردن سرعت و تقویت هوش کلامی است. پس نگران علمی بودن و یا درست بودن مطالب نباشید. صرفاً باید سعی کنید راجع به وسایل اطرافتان یا موضوعات متنوع صحبت کنید. به مرور زمان متوجه می‌شوید که علاوه بر تأثیر این تمرین بر سرعتتان، کلامتان نیز روان‌تر شده و بداهه‌گوی قوی‌تری شده‌اید. همچنین بعد از این تمرین در لحظه قادر خواهید بود کلمات بیشتری را استفاده کنید.

5- زنجیره‌ی کلمات

یکی از تمرینات برای تقویت هوش کلامی، بازی با کلمات و ساخت زنجیره‌ی کلمات است.

برای این تمرین، شما ابتدا یک کلمه را بنویسید. سپس دو حرف اخر کلمه‌ای را که نوشتید را بردارید و با آن یک کلمه‌ی دیگر بنویسید. برای کلمه‌ی سوم باید از دو حرف آخر کلمه‌ی دوم استفاده کنید.

برای روزهای اول میتوانید زنجیره‌ی کلمات را فقط تا 10 مورد جلو ببرید اما به مرور زمان این تعداد را افزایش دهید. این تمرین به شما در تقویت یادگیری واژگان و قدرت تحلیل کلمات کمک می‌کند.

به مثال زیر توجه کنید:

کلمه‌ی انتخاب شده: بیشتر؛

تردستی، تیم، ایمان، انسان، انفرادی، دیار، آراسته، تهران، اندوختن، تناسب، سبوس و…

6- حل جدول و پازل

حل کردن بازی‌های فکری مختلف مانند، جدول و پازل‌های کلمات، می‌تواند علاوه بر بالا بردن تمرکزتان به شما در تقویت هوش کلامی و زبانی‌تان کمک کند. حل جدول با ایجاد دغدغه‌ی فکری در ذهن شما باعث می‌شود که شما در ذهتان به دنبال کلمات ناشناخته بگردید و واژه مورد نظر خودتان را پیدا کنید. این تمرین می‌تواند دایره واژگان شما را گسترده‌تر از قبل کند.

7- صدای خودتان را ضبط کنید

موضوعی را انتخاب کنید و در مورد آن چند دقیقه‌ای را صحبت کنید و صدای خود را ضبط کنید. سپس صدای ضبط شده‌ی خودتان را گوش کنید و نقاط ضعف خود را پیدا کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا نواقص کلامتان را پیدا کنید و درصدد رفع آن تلاش کنید.

8- داستان سازی کنید

یکی دیگر از راه‌های تقویت هوش کلامی- زبانی، داستان سازی است. برای این تمرین کافی است بین 5 تا ده کلمه غیر مرتبط را انتخاب کنید و با آن‌ها داستان معنی دار بسازید. به تدریج می‌توانید تعداد کلمات را افزایش داده و سپس داستان سازی کنید.

کدام کتاب برای تقویت هوش کلامی مناسب است؟

1- قدرت هوش کلامی اثر تونی بوزان

کتاب قدرت هوش کلامی از تونی بوزان؛ اولین بار در سال 2002 چاپ شد. این کتاب، اصول و تکنیک‌هایی به زبان ساده بیان کرده است که به تقویت هوش زبانی – کلامی کمک می‌کند. با استفاده از این کتاب شما می‌توانید چگونگی استفاده‌ی درست و هوشمندانه‌ از کلمات را یاد بگیرید و هوش کلامی و مهارت ارتباطی خود را تقویت کنید.

این کتاب علاوه بر گسترش دایره‌ی واژگان و ارائه‌ی تکنیک‌هایی برای تقویت هوش کلامی، راهکارهایی را ارائه می‌دهد که برای تقویت حافظه و حتی مهارت تندخوانی نیز مؤثر است.

(همچنین بخوانید: حافظه چیست؟)

2- هوش کلامی اثر بتول ناصری

اگر رویای سخنران شدن را در اثر می‌پرورانید و یا دوست دارید که به عنوان یک مدرس برتر شناخته شوید، مهم‌ترین چیزی که نیاز دارید، داشتن هوش کلامی بالا و دایره واژگان قوی و چگونگی استفاده از کلمات برای بیان مطالب و انتقال مفاهیم مختلف است

در این کتاب علاوه بر یادگیری تکنیک‌های تقویت هوش کلامی، قادر خواهید بود که در مورد انواع هوش، کارکرد آنها و همچنین نحوه‌ی عملکرد دو نیم کره‌ مغز اطلاعات زیادی را کسب کنید و از آن‌ها برای بهره‌وری بیشتر در کسب و کارتان و نحوه‌ی ارتباطات خود بهره بگیرید.

3- از هفت تا بی نهایت اثر ایرج شرفی

با خواندن این کتاب شما یاد می‌گیرید که چگونه با استفاده از هفت تکنیک کاربردی، هوش کلامی-زبانی خود را تقویت کنید.

با استفاده از این کتاب شما می‌توانید:

ارتباطات خود را قوی‌تر کنید.

خود را به بهترین شکل ممکن به دیگران معرفی کنید.

در متقاعدسازی دیگران، راحت‌تر عمل کنید.

جذابیت کلام خود را بالاتر ببرید.

هنگام صحبت کردن، تأثیرگذاری بیشتری با کلام خود بر دیگران داشته باشید و …

پس اگر شما نیز قصد دارید هوش کلامی بالایی داشته باشید و تمامی این مهارت‌ها را در خود تقویت کنید، خرید این کتاب را در اولویت کاری خود قرار دهید.

افراد سرشناس با هوش کلامی قدرتمند را، می‌شناسید؟

هوارد گاردنر در کتاب خود؛ ” تی. اس. الیوت” ، شاعر و نویسنده‌ی آمریکایی- بریتانیایی و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات را به عنوان فردی با هوش کلامی- زبانی قدرتمند معرفی می‌کند.

الیوت در سن ده سالگی توانست مجله‌ای ساختگی را با عنوان Fireside بنویسد و شاید برایتان غیر قابل باور باشد، اما او سه روز بعد توانست، 8 شماره از همین مجله را که هر کدام شامل داستان‌های مختلف، اشعار و … می‌شدند را نیز بنویسد.

علاوه بر الیوت می‌توانیم به ویلیام شکسپیر، گوته، ویکتور هوگو، جین آستین، چارلز دیکنز و … در خارج از ایران  و به حافظ، سعدی ، فردوسی، سیمین بهبهانی، علی اکبر دهخدا، صادق هدایت و … در داخل ایران نیز اشاره کرد.

به طور کلی، هوش کلامی یکی از مهم‌ترین هوش‌هایی است که فرد برای برقراری ارتباط به آن نیاز دارد و هر فرد به سهم خویش باید تا جایی که می‌تواند این هوش را در خود تقویت کند و مهارت‌های کلامی خود را افزایش دهد. ما در این مقاله سعی کردیم شما را با هوش کلامی، قلمروهای آن، تکنیک‌‌‌هایی برای تقویت این هوش و همچنین ویژگی‌هایی افرادی که هوش کلامی بالایی دارند، آشنا کنیم. اما اگر شما قصد دارید به صورت ویژه آموزش ببینید و با انواع هوش‌های چندگانه‌ی گاردنر و همچنین ‌روش‌های مختلف استعدادیابی از جمله؛ استعدادیابی به روش جان هالند، 34 نقطه قوت گالوپ، MBTI و … آشنا شوید، “دوره‌ی جامع مسیر زندگی من“ را از دست ندهید. در این دوره شما می‌توانید علاوه بر شناسایی هوش‌های برتر خود، استعدادها، توانایی‌ها، نقاط قوت و زمینه‌‌های شغلی خود را پیدا کنید و مسیر زندگیتان را کشف کرده و در این مسیر گام بردارید.

از اینکه زمان خود را به مطالعه این مقاله اختصاص دادید سپاسگزارم. حال در قسمت نظرات برای ما بنویسید، به هوش کلامی-زبانی خودتان از 0 تا 10 چه نمره‌ای می‌دهید و چرا این نمره را انتخاب کردید؟

نویسندگان: عرفان رحیمی – یاسمن وزیرزاده